-
1 SJÁ
* * *I)pron. dem. m. and f. this, that (sjá maðr hafði spjót í hendi).(sé; sá, sám; sénn), v.1) to see;hann kvezt sjá mann rída, he said that he saw a man riding;var þá sén reið þeira, their riding was seen, they were seen riding;2) to look (konungr sá til hans ok mælti);Gunnarr sá í mót tungli, G. looked at the moon;sjá út, to look out of the house (Hrútr bað engan mann út sjá á þeiri nótt);3) to examine, see (look) after (hann reið ofan í Eyjar at sjá verk húskarla sinna);4) to see, understand (aldri varð þat enn, at ek sá eigi gátur þær, er fyrir mik váru upp bornar);5) impers., þá (acc.) mátti eigi sjá, they could not be seen;sér þá hauga enn, those mounds can be seen yet;má þat ok sjá, at nær standa vinir Gunnars, it may be seen, too, that Gunnar’s friends stand near him;6) with preps.:sjá af e-m, to look away from, be (do) without (ek þóttumst ekki mega af þér sjá sakir ástríkis);sjá á e-t, to look on (nú em ek í höll kominn á þik sjálfan at sjá);to take in hand, take care of (Þorgils kvað sér eigi skylt at sjá á þat mál);sjá á með e-m, to take care of (þess vil ek biðja, at þér sjáit á með Högna syni mínum);impers., sér á, it can be seen (lítt sér þat þá á, at þú hafir fundit Svein konung);sjá eptir e-u, sjá eptir um e-t, to look after (var lítt sét eptir um skattlöndin þau, er fjarri lágu);eiga eptir e-u at sjá, to have to look after a thing (hann mun þar eptir hefndum eiga at sjá);sjá fram, to see into the future (fram sé ek lengra);sjá e-t fyrir, to foresee (hann þóttist sjá fyrir, at hann mundi fella fénað sinn);sjá fyrir e-u, to take care of, provide for (verðr hverr fyrir sér at sjá);man ek þá sjá fyrir málinu, then I will look after the matter;sjá fyrir e-m, to put one out of the way;sjá í e-t, to see into, see through (sér hann ekki í þetta);to take into consideration (Hrafnkell sá eigi mjök í kostnað);sjá til e-s, to become aware of (ef þér sjáit þá ekki til minna ferða, þá fari þér heim);to look for, expect (sjá til trausts, launa, fulltings);to look after, see to, take care of (guð sér til kristni sinnar);sjá til með e-m, to take care of, see to one;sjá um e-t, to see after. take care of (sjá um bú, fémál e-s);sjá um með e-m = sjá til með e-m (Höskuldr sá um með honum);sjá um fyrir e-u, to look after, see to (eigi mun nú fyrir öllu verða um sét);sjá við e-m, to look at one (konungr sá við honum ok mælti);to beware of, guard oneself against (mun oss vandgætt til við honum at sjá);sé nú við, beware!;sjá við um e-t, to guard oneself, be cautious as to (hafa þessir menn meirr sét við um kaupin en ek hugða);sjá yfir e-t, to look over, survey, look after (sjá yfir akra sína);to see a way to (hann sá eigi yfir, at þeir kœmist til bœja);eigi mátti yfir sjá, hvern veg hníga mundi orrostan, one could not see how the fight would end;7) refl., sjást.* * *pres. sé, sér, sér, pl. sém, séð, sé, or later, sjám, sjáð, sjá; pret. sá, sátt, sáttu (sáttu rhymes with rétti, Fms. vi. in a verse), sá, pl. sám, sáð, sá: pres. subj. sé, sér, and later sjá; pret. sæi: imperat. sé, séðú: part. sénn; neut. séð (sét): a medial form sjámk, sámk: with neg. suff. sér-at, sák-a ek, I saw not; sá-at, saw not; sátt-a-ðu, thou sawest not, Eg. (in a verse): the mod. form is,—pres. sé, sér, sér, sjáum, sjáið, sjá; pret. sá, sást, sá, pl. sáum, sáuð, sáu; pres. subj. sjái, sjáir, sjái: pret. sæi; imperat. sjá, sjáðú; part. seðr, keeping the ð throughout: [Ulf. saiwan = ὁραν; A. S. seon; Engl. see; Germ. sehen; Dan. see.]A. To see; sé þú, Hým. 12; sé þar harm ljótan, faðir, Edda 58; sé hérna, Stj. 22, MS. 656 B. 10; sé nú, seggir, Gkv. 3. 8; sé þar nú, hve fjándinn var djarfr, Fms. ii. 184; séð nú, góðir hálsar, viii. 116, v. l. sé nú; sé hér nú handlín mitt, viii. 308; sé þú nú vandliga á kostina segir jarl, xi. 31; séðú ( see thou) hve vel þeir seðu ( sewed), Skálda 163; merki minna verka, þau er allir menn síðan um sé ( vident), Hbl. 19; sé þér (= séð ér) eigi at Heklungar flýja, Fms. viii. 119; sáttú Sigrlinn, Hkv. Hjörv. 1; nema þú mey sér ( videas), Skv. 1. 29; þóttú fagrar sér ( videas) brúðir bekkjum á, Sdm. 28; gefit mér rúm, at ek of sé ( videam) son minn, 623. 56; at þú sér ( videas) hit sanna, 655 xvi. B. 4; eigi var ek svá heimskr at ek sæ(i) ( viderem) eigi at ek var fanginn, Finnb. 356; séð ér sagði hann, at lægir seglin þeirra, Ó. H. 182; séð þér eigi (pres. indic.), Fms. iii. 44, l. c. (sjái, v. l.); er þér séð (videatis, = sjáit) yfir þat at ér hittið í váginn, Fms. xi. 124; sá þeir konur úti hjá Rangæinga-búð, Nj. 3; þá er hann hafði séð (seeth Ed.) hana, Fms. i. 185; þangat er opt sénn hauga-eldr, Eg. 767; var þá sénn (seinn Ed.) eldligr stöpull falla af himni, 645. 127; sjá draum, to see a dream, Hom. 155: absol., blindir sjá, haltir ganga, 625. 95; þeir sá eigi heldr augum en hnakka, Hkr. i. 268; FIosi kvað þar gott at sitja ok mega víða sjá, Nj. 224; var konungr sjálfr við ok sá, Eg. 69.2. to look; konungr sá til hans, Eg. 46; konungr sá við honum ok mælti, Ld. 32; hann hélt upp exinni ok sá á um hríð, Eg. 180; þat var einn morgin snemma at maðr sá út á Hrúts-stöðum ( looked out of the door) … hann kvaðsk sjá mann ríða, Ld. 148; Kári spratt upp ok sá út, 152, Fbr. 14; Gunuarr sá í móti tunglinu, Nj. 118; sjá í gaupnir sér, Vápn. 21, Ó. H. 13, Al. 115.3. with prepp.; sjá á e-t, to look on; á þik sjálfan at sjá, Vþm. 6, Hm. 13; sá á skjöld hvítan, Hðm. 21: impers á sér, it can be seen, Am. 40; það sér á: metaph. to take care of, ek mun á sjá þetta mál fébóta-laust, Glúm. 358; at þér sjáið á með Högna, Nj. 113:—sjá eptir um e-t, to look after, Eg. 536: to miss, ætlu vér at eigi moni aðrir eiga meirr eptir sínum hlut at sjá, Ísl. ii. 384; nær er þat minni ætlan at þeir þvkkisk nokkut eiga eptir sínum hlut at sjá, Ld. 228; þykkisk ér til Hlíðar-enda eiga eptir nokkurum hlut at sjá? Nj. 75:—sjá fram, to see forwards, Vsp. 40, Hdl. 43:—sjá fyrir e-u, to provide for, manage, Nj. 14; sjá hverr fyrir sínu skipi, … sjá fyrir skipunum, Fms. x. 146; en þeir er úhræðnastir vóru, sá ekki fyrir því ( cared not) þótt honum yrði nekkvat til meins, 655 iii. 3; eigi mun nú fyrir öllu verða um sét, Fms. v. 306; ef þú sér vel fyrir, Nj. 102; sjá þú (imperat. = sé) fyrir, 148; þeir báðu hann fyrir sjá, 259; verðr hverr fyrir sér at sjá, Ld. 264; at fyrir þeirri konu sé vel séð, sem þér er gipt, 22; ef ek gæta vel fyrir mér séð, Nj. 22: ironic., sjái hann fyrir þér, 28: to put out of the way, Al. 131, Fms. iii. 112, Háv. 40:—sjá í, Hrafnkell sá eigi mjök í kostnað, Hrafn. 22: to see into, sér hann ekki í þetta, Ld. 264:—sjá til, to look for; sjá til launa, trausts, fulltings, Grág. i. 203, Hom. 130, Fms. i. 190; æ sér gjöf til gjalda, 296, Hm. 146: to see after, take care of (til-sjón):—sjá um, to see to, take care of, Eg. 543, Fms. x. 116, Nj. 5, 40, 63: ef nokkurr verðr til at sjá um með honum meðan hann er ungr, Fms. i. 256; Höskuldr sá um með honum, svá at hann hélt bústað sínum. Ld. 26; ok bað, at biskup sæi um með honum, Landn. 42;—sjá við, to beware of, Dropl. 25, Fms. vi. 18, Njarð. 382, Háv. 42, Magn. 474:—sjá yfir, to look over, survey; sjá yfir akra sína, Fms. iv. 35; sjá yfir ráð e-s, Orkn. 418; sjá yfir féskipti. Fms. x. 115; hann skyldi sjá yfir, at þat greiddisk allt vel, 227; sjá yfir, at hann görisk eigi of stórr. Eg. 50; hann sá eigi yfir ( he saw no way) at þeir kæmisk til bæja, Biarn. 53; ekki mátti yfir sjá hvern veg hníga mundi, Fms. iv. 97; mega þeir þá eigi yfir sinn hlut sjá (= sjá eptir sínum hlut), Grett. 98 B.II. metaph. to look out for, detect, and the like; ef hón sæi nokkura útlenda höfðingja vilja ágirnask ríki hans, Fms. i. 76; móðir yðar mun þenna mann hafa fyrir séð (sieth Ed.), 141; má ek eigi á manni sjá, ef þú hefir eigi slíkan hug, Eg. 714; ek sá eigi gátur þær, er …, Fas. i. 532; eigi kann biskup glöggra sjá mann á velli enn ek, Fms. x. 326, ii. 173; skulu þeir sjá þat fé, hvárt þat sé gilt eðr eigi, Grág. i. 392; sjá lögskipti at landi, ii. 254; ef þú sér eigi lögskipti at landi, id.; þá hann riði ofan í Eyjar at sjá verk húskarla sinna, Nj. 107; sjá eiða at mönnum, Fms. x. 161, K. Þ. K. 144, Grág. i. 444; sjá hlut til handa e-m, Fms. ix. 243; má Flosi sjá sinn kost, hvárt hann vill sættask, Nj. 250; sjá ráð fyrir e-u, sá hóm þat at ráði at heitask Þórolfi, Eg. 36; at þú kunnir eigi at sjá sóma þinn, Nj. 77; má þat hverr maðr sjá er nokkura hugsun hefir, 656 A. i. 31; hann sá hverir sauðirnir feigir vóru, Landn. 292; sét (seit Ed.) er nú hversu vera vill, Nj. 202; sét er þat ( it is clear) at hvárr-tveggi ykkarr man vera haldinorðr …, Fms. ii. 18; kann ek eigi þat sjá, at ek mona sækja eptir manninum, xi. 152.III. impers. one sees; þá mátti eigi sjá, Nj. 261; úgörla sá veguna, Eg. 544; at ekki sjái sverðin, Fms. i. 16; var þar gör dys ok sér þess merki, Ld. 152; ef nokkut mátti á sjá, Ld. 30; eðr of sér, now one sees, next in turn, Bragi; brátt sér þat á; Ólafi, at …, Ld. 36; má þat ok sjá, at …, Nj. 88; var andlit hans sem í blóð sæi, 232.B. Reflex., sjásk, to fear; fátt hygg ek yðr sjásk, Hkv. Hjörv. 12; sá er á sinni æfi sásk aldregi háska, Fms. vi. 413 (in a verse); búendr sásk háska, Hkr. i. 232 (in a verse); menn sásk orm, vi. 362 (in a verse); létt sésk Atli ofu þína, Skv. 3. 33; reiði sásk þeir Húna, Am. 2; Knútr sásk fátt, Ht. R. 69; sásk eigi þeir sverða söng, Fms. v. 228 (in a verse); ætt áttu, er ek sjámk, that I fear, Hkv. 2. 16; þó sjámk frænda reiði, 14; nú sjámk hitt, at …, Eb. (in a verse); meirr sjámk hitt, at …, Ísl. ii. 244 (in a verse); þó sjámk hitt, at …, yet I do fear, Sighvat; þó sjámk meirr um Munin, Gm.; sá sésk fylkir fæst at lífi, he fears not for his life, Hkv. Hjörv. 11; þeirrar sýnar (er) sámk ey, the sight which ever I fear, that never-to-be-forgotten sight, Gkv. 1. 26; sjámk vér hans of hugi, Hkm. 15 (Ed. sjá).2. with prepp.; þeir þögðu yfir ok létu ekki á sjásk, they let nothing be seen, hide it, Hom. 115, Ísl. ii. 247:—sjásk fyrir, to look before one, to hesitate; sá er ekki sésk fyrir, who never blushes, Edda 16; er svá röskliga vann at ok sásk ekki fyrir, Nj. 270; er Agli of mjók ættgengt at sjásk lítt fyrir, Eg. 226:—sjásk um, to look about; sásk konungr um, Eg. 43; vera upp á gjár-bakkanum, ok sjásk þaðan um, Nj. 224; sésk um (imperat.) hvat aðrir góðir kaupmenn hafask at, Sks. 21 B; þá litu allir út nema konungr, hann stóð ok sásk eigi um, Ó. H. 119; hann var á bæn ok sásk ekki, Fms. iv. 276, l. c.: impers., at þeim hefði kynliga um sésk, that they had made a queer oversight in this, made a strange blunder, Lv. 23; hón var trúmaðr mikill, þótt henni sæisk lítt um þetta, she was a true believer, although she made an oversight, sinned in this respect, Bs. i. 451:—e-m sésk yfir, to overlook, by a slip or blunder; mun þeim þetta yfir sjásk, Nj. 231, 234, Grett. 126 A (yfir-sjón).II. recipr. to see one another; vit munum aldri sjásk síðan, Nj. 202; hann kvað þau Kormak aldri sjásk skulu, Korm. 40; þeir sásk við Barðhólma, Fms. ix. 54: with prepp., ef þit sjáisk tveir á, if ye fight it out among yourselves, Eg. 715; skulu þér láta þá sjálfa á sjásk, Nj. 147:—sjásk til, to look to one another; sásk til síðan áðr í sundr hyrfi, Am. 34.III. pass. to be seen; þeir sásk aldri síðan, were never seen since, Nj. 279; var hann horfinn ok sásk eigi síðan, Fas. i. 328.IV. part. sjándi (mod. sjáandi); at öllum á-sjándi, in the sight of all, Fms. x. 329; sjánda guð, Hom. 49; Áskell skyldi vera þeim jafnan á-sjándi ( help them), Rd. 255; sjáendr eða segendr, Grág. ii. 88; hverir hlutir honum eru veitandi ok hverir viðr sjándi, which are to be granted, and which to be withheld, Sks. 440. sjánds-váttr, m. an eye-witness, N. G. L. i. 357. -
2 HÖND
* * *(gen. handar, dat. hendi; pl. hendr), f.1) hand;taka hendi á e-u, to touch with the hand;hafa e-t í hendi, to hold in the hand;drepa hendi við e-u, to refuse;halda hendi yfir e-m, to protect one;taka e-n höndum, to seize, capture;bera hönd fyrir höfuð sér, to defend oneself;eiga hendr sínar at verja, to act in self defence;láta e-t hendi firr, to let go out of one’s hands, to lose;taka í hönd e-m, to join hands with one;eiga e-t jöfnum höndum, to own in equal shares;sverja sér af hendi, to forswear;af hendi e-s, on one’s behalf, on the part of (af hendi landsmanna);at hendi, as adv. in turn;hverr at hendi, each in turn;felast á hendi e-m, to be under one’s protection;hvat er þér á höndum, what hast thou in hand?;ef honum væri ekki á höndum, if he had nothing in hand, if his hands were free;eiga e-t fyrir hendi (höndum), to have in hand (duty, business, engagement);vera í hendi, to be at hand, at one’s disposal;hafa vel (illa) í höndum, to behave well (badly);hafa e-t með höndum, to have in hand, manage, discharge;hljóta e-t undan hendi e-s, from one, at one’s hand;á hönd, á hendr, against (lýsa vígi á hönd e-m);snúa vanda á hendr e-m, to throw the responsibility on one;fœrast e-t á hendr, to undertake;ganga (drífa) á hönd e-m, to submit to one;bjargast á sínar hendr, by one’s own handiwork;selja, gefa, fá e-t í hönd (hendr) e-m, to give into one’s hands, hand over;búa e-t í hendr e-m, to make it ready for one;kalla til e-s í hendr e-m, to lay claim to a thing at the hands of another;þá sömu nótt, er fór í hönd, the following night;veðr óx í hönd, the wind rose higher and higher;vera hœgt um hönd, to be easy in hand;til handa e-m, into one’s hands;ganga til handa e-m, to put oneself in another’s hands, submit to him;ef þat berr þér til handa, if it befalls thee;þá skömrn kýs ek mér eigi til handa, I will not have that shame at my door;biðja konu til handa e-m, on one’s behalf, for him;2) the arm and hand, the arm (höndin gekk af axlarliðnum; hann hefir á hœgri hendi hring fyrir ofan ölnboga);var eigi djúpara en þeim tók undir hendr, the water just reached to their armpits;3) hand, side;á hœgri (vinstri) hönd, on the right (left) hand, side;á hvára hönd, on either hand;minnar (yðvarrar) handar, for my (your) part;4) kind, sort;allra handa árgœzka, great abundance of all things.* * *f., gen. handar, dat. hendi, acc. hönd, pl. hendr, mod. proncd. höndur, gen. handa; [Goth. handus; A. S. and Engl. hand; O. H. G. hant; Germ. hand; Dan. haand; Swed. hand]:—a hand; beit höndina þar er nú heitir úlfliðr, Edda 17; armleggir, handleggir ok hendr, Anecd. 6; kné eðr hendi, Grág. ii. 8; ganga á höndum, Fms. vi. 5; með hendi sinni, K. Þ. K. 5 new Ed.; taka hendi á e-u, to touch with the hand, Fms. x. 110; taka höndum um háls e-m, Nj. 10; hvítri hendi, Hallfred; hafa e-t í hendi, to hold in hand, wield, Eg. 297, Nj. 84, 97, 255; hrjóta ór hendi e-m, Fms. xi. 141; hafa fingrgull á hendi, Nj. 146; handar-högg, Fms. xi. 126, Fas. ii. 459; sjá ekki handa sinna skil (deili), not to be able to see one’s hands, of a dense fog.2. the arm and hand, the arm, like Gr. χείρ, Nj. 160, 253; á hendi heitir alnbogi, Edda 110; hendr til axla, Fas. i. 160; leggir handa ok fóta, Magn. 532; hönd fyrir ofan úlnlið, Nj. 84; hafa hring á hendi, of an arm-ring, Nj. 131; hring á hægri hendi fyrir ofan ölnboga, Fms. iv. 383:—the arm and arm-pit, ná, taka undir hönd ( arm-pit) e-m, Gþl. 380; var eigi djúpara en þeim tók undir hendr, the water reached to their arm-pits, Ld. 78; taka undir hönd sér, to take hold under one’s arms, Eg. 237, Nj. 200; sjá undir hönd e-m, Fas. ii. 558; renna undir hendr e-m, to backspan one, Háv. 40, 41; þykkr undir hönd, stout, Ld. 272.3. metaph. handwriting, hand; rita góða hönd, to write a good hand; snar-hönd, running hand, italics.II. the hand, side; hægri hönd, the right hand; vinstri hönd, the left hand; á hvára hönd, on either hand, each side, Landn. 215; á vinstri hönd, Nj. 196; á hægri hönd; á tvær hendr, on both hands or sides, Ísl. ii. 368, Fas. i. 384; á báðar hendr, Grág.; hvat sem á aðra hönd ber, whatsoever may happen; á aðra hönd … en á aðra, Ld. 46; til hvárigrar handara, Fms. x. 313; til annarrar handar, Nj. 50, 97; til sinnar handar hvárr, 140; til beggja handa, Eg. 65; til ýmsa handa, Bs. i. 750; þver-hönd, a hand’s breadth; örv-hönd.III. sayings and phrases referring to the hand:1. sayings; sjálfs hönd er hollust, one’s own hand is best, i. e. if you want to have a thing well done, do it yourself, Glúm. 332, Ó. H. 157; blíð er bætandi hönd, blessed is the mending hand; gjörn er hönd á venju, Grett. 150, Nj. (in a verse), and Edda (Ht. 26); margar hendr vinna létt verk; fiplar hönd á feigu tafli; betri ein kráka í hendi en tvær á skógi, Ld. 96; skamma stund verðr hönd höggvi fegin, see högg.2. phrases; drepa hendi við, to refuse, Nj. 71; halda hendi yfir e-m, to hold one’s hand over, protect, 266, Fbr. 22, Anecd. 14; taka e-n höndum, to take hold with the hands, seize, capture, Fms. x. 314, Nj. 265, passim; eiga hendr sínar at verja, to act in self-defence, 84, 223; hefja handa, to lift the hands, stir for action, 65, Ld. 262; bera hönd fyrir höfuð sér, to put one’s hand before one’s head, stand on one’s guard, defend oneself; vera í hers höndum, óvina höndum, to be in a state of war, exposed to rapine; vera í góðum höndum, vina-höndum, góðra manna höndum, to be in good hands, among friends.β. læknis-hendr, ‘leech hands,’ healing hands; pains and sickness were believed to give way to the magical touch of a person gifted with such hands, Sdm. 4, Magn. S. Góða ch. 36 (Fms. vi. 73), cp. Rafns S. ch. 2; hönd full, a handful, Fms. ii. 302, vi. 38, viii. 306; fullar hendr fjár, hands full of gold:—kasta hendinni til e-s, to huddle a thing up; með harðri hendi, with hard hand, harshly, rudely; með hangandi hendi, with drooping hand, slothfully; fegins hendi, with glad hand, joyfully; sitja auðum höndum, to sit with empty hands, sit idle; but með tómar hendr, empty-handed, portionless, Thom.:—láta hendr standa fram úr ermum, to work briskly; víkja hendi til e-s (handar-vik), to move the hand to do a thing; það er ekki í tveim höndum að hafa við e-n, of double handed (i. e. faltering) half measures, when the one hand undoes what the other has done; kann ek þat sjá at ekki má í tveim höndum hafa við slíka menn, Band. 3; láta hönd selja hendi, of a ready bargain; láta e-t ganga hendi firr, to let go out of one’s hands, lose, Ld. 202; ok lét sér eigi hendi firr ganga, and never lost sight of him, 656 ii. 4; e-m fallask hendr, to be discomfited, lose one’s head (see falla); leggja görva hönd á allt, to be a ready hand, adept in everything, Thom. 300 (see göra F. 2); taka í hönd e-m, to join hands, Nj. 3; takask í hendr, to join, shake hands, Grág. ii. 80; leggja hendr saman, id., Gþl. 18,—of shaking hands as symbolical of a bargain, see the compds hand-lag, hand-festi, handa-band; eiga, taka, jöfnum höndum, to own, take with even hands, i. e. in equal shares, Grág. i. 171, ii. 66, Hkr. i. 318; vinna jöfnum höndum, to work even-handed, to help one another; e-m eru mislagðar hendr, one’s hands are amiss, when bad work is done by one from whom better was expected; honum hafa verið mislagðar hendr, etc.B. Metaph. usages:I. dat., sverja sér af hendi, to forswear, Fms. vii. 176; færa af höndum sér, to dismiss, Grág. i. 248; hefjask af höndum e-m, Fms. xi. 59:—af hendi e-s, on one’s behalf, part, Landn. 154; af hendi Hákonar, Fms. i. 20, iv. 118; af hendi landsmanna, ix. 359; af sinni hendi, of one’s own hand, for one’s own part, Grág. i. 392; reiða, greiða, gjalda, inna af hendi or höndum, to discharge, pay off, Fms. vii. 230, Nj. 146, 190, 232, 239, 257, 281, Grág. i. 82, ii. 374; selja, láta af hendi (höndum), to part with, dismiss, Nj. 186, 231, Fms. vii. 173, Rb. 12; líða af hendi, to pass, of time, Ísl. ii. 144, Fms. iv. 83: koma, bera at hendi, to happen, Nj. 71, 177: at hendi, as adv. in turn; hvern at hendi, each in turn, Fms. i. 150: þar næst Gunnarr, þá Loðinn, þá hverr at hendi, Nj. 140; hverr segir at hendi þat er frá honum hefir stolit verit, Mar.: felask á hendi e-m, to be under one’s charge, protection, Nj. 201, Bs. i. 167, 173. vera e-m á hendi, id., Fms. vii. 243; vera bundinn á hendi e-m, Sturl. i. 57: hafa e-t á höndum (hendi), to have a thing in hand, of duty, business to be done, Grág. i. 38; eiga ferð á höndum, Ld. 72; hvat er þér á höndum, what hast thou in hand? for what art thou concerned, distressed? Nj. 133, Ld. 270; ella eru þér stórir hlutir á höndum, Fms. vii. 30; ef honum væri ekki á höndum, if he had nothing in hand, if his hands were free, Ld. 42: eiga e-t fyrir hendi (höndum), to have in hand (duty, business, engagement), Fas. ii. 557; farvegr langr fyrir hendi, Fms. xi. 316; tveir kostir fyrir höndum, Nj. 264, Grág. i. 279; hafa sýslu fyrir höndum, Ísl. ii. 344; eiga vandræði fyrir höndum, Ld. 4; eiga gott fyrir höndum, Hkr. iii. 254: vera í hendi, to be at hand, within reach, at one’s disposal, in one’s power; hann er eigi í hendi, Fms. vi. 213; þat er eigi í hendi, ‘tis no easy matter, v. l.; hafa raun ( evidence) í hendi, Bs. i. 708; hafa ráð e-s í hendi sér, Ld. 174, Fas. i. 260; hafa vel, ílla í höndum, to behave well, badly, Ísl. ii. 387, Eg. 158; varð honum þat vel í höndum, 50: hafa e-t með höndum (fé, auðæfi, embætti, etc.), to have in hand, manage, discharge, Grág. ii. 389, Greg. 25, Stj. 248, Hkr. iii. 131; to design, hafa ráð, stórræði með höndum, 623. 51: hljóta undan hendi e-s, from one, at one’s hands, Fas. i. 365: undir höndum, eigi lítill undir höndum, not a small man to handle, Fms. vii. 17; vera undir höndum e-m, to be under or in one’s hands, under one’s protection, in one’s power, Sks. 337, Fms. i. 7, 13; sitja undir hendi e-m, Hkr. i. 166,—um hendr, Fms. iv. 71, is prob. an error = undir hendi.2. absol., annarri hendi, on the other hand, Fms. vii. 158; en annarri hendi vildu þeir gjarna veita konungi hlýðni, ix. 258.II. acc., with prepp.; á hönd, á hendr, against; höfða sök, lýsa vígi (etc.) á hönd e-m, to make a suit … against, Grág. i. 19, Nj. 86, 87, 98, 99, 101, 110, 120, 230; hyggja e-t á hendr e-m, to lay a thing to a person’s charge, Hom. 115; reynask á hendr e-m, to have a charge brought home to one, Fms. xi. 76; snúa vanda á hendr e-m, to throw the responsibility upon …, Nj. 215; færa, segja stríð á hendr e-m, to wage, declare war against one; fara geystr á hendr e-m, to rage against, Fms. vii. 230; færask e-t á hendr, to undertake, Nj. 126; ganga á hönd e-m, to vex one, 625. 33; sótt elnar á hendr e-m, Eg. 126; leggja e-t á hendr e-m, to lay ( a burden) on one’s hands, Fms. xi. 98; in a good sense, ganga á hönd, to pay homage to, submit, Ó. H. 184; dreif allt fólk á hönd honum, submitted to him, filled his ranks, Fms. i. 21; bjargask á sínar hendr, by one’s own handwork, Vápn. 28; (for at hönd, Grág. i. 135, read á hönd): selja, fá, gefa e-t í hönd, hendr e-m, to give into one’s hands, hand over; selja sök í hönd e-m (handsöl), Grág. ii. 80, Nj. 4, 98, 112, 186; so, halda e-u í hönd e-m, Ísl. ii. 232, Fms. vii. 274; búa í hendr e-m, to make it ready for one, Ld. 130; veiði berr í hendr e-m, Nj. 252; kalla til e-s í hendr e-m, to lay claim to a thing at the hands of another, Ld. 300, Eg. 350, Fms. iv. 222, ix. 424; þegar í hönd, offhand, immediately, Bs. i; þá sömu nótt er fór í hönd, the following night, Fms. viii. 397, Glúm. 341; gjalda í hönd, to pay in cash, Vm. 16; veðr óx í hönd, the wind rose higher and higher, Fb. i. 432: undir jafna hönd, equally, Sturl. iii. 243; standa óbrigðiliga undir jafna hönd, Dipl. v. 26: væra hægt um hönd, to be easy in hand, Nj. 25; þegar eg vil er hægt um hönd, heima á Fróni að vera, Núm. 1. 10; but mér er e-t um hönd, it is awkward, costs trouble: hafa við hönd sér, to keep at hand, Fms. x. 264; tóku konur manna ok dætr ok höfðu við hönd sér viku, Grett. 97; hafa e-t við höndina, to have it at hand.III. gen., with prepp.; til handa e-m, into one’s hands; fara Guði til handa, to go into God’s hands, Blas. 51; ganga til handa e-m, to put oneself in another’s hands, submit to him, Rb. 404, Eg. 12, Fms. vii. 234, Fas. ii. 522; ef þat berr þér til handa, if it befalls thee, i. 135; þá skömm kýs ek mér eigi til handa, I will not have that shame at my door, Nj. 191: for one, on one’s behalf, biðja konu til handa e-m, 120, 180, Grág. i. 353; í þeirri bæn er hann orti oss til handa, for its, for our use, our sake, 655 i. 2; hann hélt fénu til handa Þrándi, Landn. 214, Nj. 151; safnar konungr liði (til) handa Oddi, Fas. ii. 553; til handa Þorkatli, Fs.β. dropping the prep. til; mikit fé handa honum, Rd. 195 (late MSS.): whence, handa has become an adverb with dat., handa e-m, for one, Lat. alicui, which is freq. in mod. usage.2. adverbial; allra handa, Dan. allehaande, of every kind; allra handa árgæzka, Edda (pref.); allra handa ganganda fé, Þórð. 51 new Ed.; fjögurra handa, of a fourfold kind, H. E. i. 525.3. absol., minnar handar, for my part, Ísl. ii. 356; yðvarrar handar, for your part, Fms. ix. 498; hvárrar-tveggju handar, on either hand, Skálda 164; innan handar, within one’s hands, easy, Ld. 112; þótti þeim innan handar falla at taka land þetta hjá sér sjálfum, 210.C. COMPDS:I. plur., handa-afl, n., Edda, = handafl, p. 237. handa-band, n. a joining or shaking of hands, as a law term = handlag, Dipl. i. 11, iv. 2, Vígl. 23; in plur., Bs. (Laur. S.); heilsa, kveðja með handabandi. handa-festi, f. a hold for the hands, Fms. ii. 276. handa-gangr, m. grasping after a thing with all hands, Fas. iii. 345. handa-görvi, f. ‘hand-gear,’ gloves, Sd. 143, Fbr. 139. handa-hóf, n., in the phrase, af handahófi, at random. handa-kenning, f. hand touching, Eluc. 20. handa-klapp, n. a clapping of hands, Skálda 174. handa-læti, n. pl. gestures with the arms, Sks. 116. handar-mál, n., in the phrase, at handarmáli, in heaps; var þá drepit lið hans at handarmáli, Fas. i. 41. handa-saumr, m. tight gloves, Bs. ii. 10. handa-síðr, adj. = handsíðr. handa-skil, n. pl., in the phrase, sjá ekki h., not to see one’s own hands, as in the dark, in a dense fog. handa-skol, n. pl. maladroitness; það er allt í handaskolum. handa-skömm, f. shameful work, a scandal; það er mesta h.! handa-staðr, m. the print of the hands. Fas. i. 285. handa-tak, n., -tekt, f., -tekja, u, f. a taking of hands, as a bargain, Háv. 42, H. E. ii. 194, D. N. i. 398. handa-tæki, n. pl. a laying hold, a fight, Bs. i. (Laur. S.): a pledging of hands, Dipl. ii. 6, D. N. passim. handa-upphald, n. a lifting the arms, Stj. 296. handa-verk, n. pl. one’s handiwork, doings, N. G. L. i. 76, Fms. vii. 295, Stj. 198; í handaverkum eða bókfræði, 46; handaverk manna, men’s handiwork, Blas. 47; Guðs h.; ek em þín h., Sks. 610; hans h., Fms. viii. 406.II. sing., handar-bak, n. the back of the hand, Sdm. 7. handar-gagn, n. a being ready to the hand; leggja e-t til handargagns, to lay it so as to be ready at hand, Hkr. ii, 158, 249. handar-grip, n. a measure, = spönn, Karl. 481. handar-hald, proncd. handarald, n. a handle, Fas. ii. 355. handar-jaðarr, m. the hand’s edge; in the phrase, vera undir handar-jaðri e-s, to be in one’s hands, in one’s power, Fær. 201. handar-kriki, a, m. ‘hand’s-creek,’ the arm-pit, Eg. 396, Fms. vi. 348, Sturl. ii. 37. handar-mein, n. a sore in the hand, Bs. i. 115, 187, Sturl. ii. 177. handar-stúfr, m. a ‘hand-stump,’ stump of the arm, the hand being hacked off, Fms. x. 258, xi. 119. handar-vani, a, m. maimed in hand, Hm. 70, Matth. xviii. 8. handar-veif, n., í handarveifi, in a ‘wave of the hand,’ in a moment. handar-vik, n. the hands’ reach, movement, work; lítið handarvik, a small work. handar-væni, a, m. want of hands (?), Hm. 72.☞ For the compds in hand- see pp. 237, 238. -
3 sœkja
(sœki, sótta, sóttr), v.1) to seek (hann ætlar at s. sér kirkjuvið ok siglir þegar á haf); þangat sœkir þik engi, no one will seek thee thither; s. heilræði ok traust at e-m, to seek good counsel and help from one; s. um liðveizlu við e-n, to call on one for support;2) to go to fetch (B. átti erendi yfir fjörð at s. skjöldu sína ok vápn); s. e-t í e-n stað or til e-s staðar, to go to a place to fetch a thing (s. grös upp í hlíð, vatn til lœkjar);3) to visit, come to (enn aldna jötun ek sótta); s. e-n heim, to come to see one, visit one in his home; s. þing, to attend or frequent á þing; s. e-n at liðveizlu, um liðveizlu, to call on one for support;4) to attack, assail (s. e-n með vápnum; þessir munu s. oss með eldi); s. e-n heim, to fall upon one in his house (Gunnar sóttu heim þeir höfðingjar, er …);5) to catch, overtake (nú fiðr hann geldingaflokk ok fær eigi sótt);6) to overcome, master (munu þeir mik aldri fá sótt, meðan ek kem boganum við); to carry, take (eigi mun eyin sótt verða);7) to pursue; þeir sækja ferðina knáliga, they push on doughtily; s. fast róðrinn (sundit), to pull (swim) hard;8) to prosecute, in a lawsuit (s. e-n sökum, s. e-n til fullra laga); sótti K. til lands at Móeiðarhváli, K. laid claim to the land at M.; s. sök, mál, to carry on a suit; skalt þú s. þær sakir báðar, both these suits thou shall take up; s. mál til laga, to follow up a suit at law;9) to pass over (býðr þeim at s. fjallit norðr í bygð); var áin all-ill at s., the river was very bad to cross;10) absol. to proceed, go, advance (þeir stíga af hestunum ok sœkja upp á hólinn); er hann sótti langt austr, when he had advanced far eastward; s. á fund e-s, to go to see one; s. at, s. á, to attack (s. á borg); to urge the matter, insist (Þ. sótti á því meirr, en G. fór undan); s. eptir e-m, to pursue (Egill sótti þá eptir þeim); s. fram, to advance, go forward, in battle (E. sótti þá fram ok hjó til beggja handa); s. til e-s staðar, to frequent a place (til Túnsbergs sóttu mjök kaupmenn);11) refl., sœkjast, to advance, of a work in hand (en er á leið vetrinn, sóttist mjök borgargørðin); to be passed, of a road or distance; nú er meir en hálf-sótt, more than half-way; sóttist þeim seint skip þeira Hrúts, they were slow in boarding Hrut’s ship; þeir ætla, at þeim muni illa s. at vinna oss, they think it will be a hard struggle to master us; recipr., to seek one another sœkjast sér um líkir, birds of a feather flock together; to attack one another, fight (þeir nafnar sóttust lengi). -
4 sjást
v. refl. to fear (fátt hygg ek yðr sjást);láta á sjást, to let it appear, show signs of (þeir þögðu yfir ok létu ekki á sjást);sjást fyrir, to look before one, be cautious (hitt mundi mitt ráð at hrapa ekki ferðinni, sjást heldr fyrir);sjást lítt fyrir, to be impetuous, rash (er Agli of mjök ættgengt at sjást lítt fyrir);sjást um, to look about (þá litu allir út nema konungr, hann stóð ok sást eigi um);impers., at þeim hefði kynliga um sézt, that they had made a strange oversight in this;e-m sést yfir, one makes a mistake, overlooks a thing;þeim mun hafa yfir sézt, they must have made a mistake;recipr., sjást, to see one another;vit munum aldri sjást síðan, we shall never see one another more;ef þit sjáist tveir á, if ye fight it out among yourselves;sjást til, to look to one another (sást til síðan, áðr í sundr hyrfi);pass., þeir sást aldri síðan, they were never seen afterwards. -
5 sjá
* * *I)pron. dem. m. and f. this, that (sjá maðr hafði spjót í hendi).(sé; sá, sám; sénn), v.1) to see;hann kvezt sjá mann rída, he said that he saw a man riding;var þá sén reið þeira, their riding was seen, they were seen riding;2) to look (konungr sá til hans ok mælti);Gunnarr sá í mót tungli, G. looked at the moon;sjá út, to look out of the house (Hrútr bað engan mann út sjá á þeiri nótt);3) to examine, see (look) after (hann reið ofan í Eyjar at sjá verk húskarla sinna);4) to see, understand (aldri varð þat enn, at ek sá eigi gátur þær, er fyrir mik váru upp bornar);5) impers., þá (acc.) mátti eigi sjá, they could not be seen;sér þá hauga enn, those mounds can be seen yet;má þat ok sjá, at nær standa vinir Gunnars, it may be seen, too, that Gunnar’s friends stand near him;6) with preps.:sjá af e-m, to look away from, be (do) without (ek þóttumst ekki mega af þér sjá sakir ástríkis);sjá á e-t, to look on (nú em ek í höll kominn á þik sjálfan at sjá);to take in hand, take care of (Þorgils kvað sér eigi skylt at sjá á þat mál);sjá á með e-m, to take care of (þess vil ek biðja, at þér sjáit á með Högna syni mínum);impers., sér á, it can be seen (lítt sér þat þá á, at þú hafir fundit Svein konung);sjá eptir e-u, sjá eptir um e-t, to look after (var lítt sét eptir um skattlöndin þau, er fjarri lágu);eiga eptir e-u at sjá, to have to look after a thing (hann mun þar eptir hefndum eiga at sjá);sjá fram, to see into the future (fram sé ek lengra);sjá e-t fyrir, to foresee (hann þóttist sjá fyrir, at hann mundi fella fénað sinn);sjá fyrir e-u, to take care of, provide for (verðr hverr fyrir sér at sjá);man ek þá sjá fyrir málinu, then I will look after the matter;sjá fyrir e-m, to put one out of the way;sjá í e-t, to see into, see through (sér hann ekki í þetta);to take into consideration (Hrafnkell sá eigi mjök í kostnað);sjá til e-s, to become aware of (ef þér sjáit þá ekki til minna ferða, þá fari þér heim);to look for, expect (sjá til trausts, launa, fulltings);to look after, see to, take care of (guð sér til kristni sinnar);sjá til með e-m, to take care of, see to one;sjá um e-t, to see after. take care of (sjá um bú, fémál e-s);sjá um með e-m = sjá til með e-m (Höskuldr sá um með honum);sjá um fyrir e-u, to look after, see to (eigi mun nú fyrir öllu verða um sét);sjá við e-m, to look at one (konungr sá við honum ok mælti);to beware of, guard oneself against (mun oss vandgætt til við honum at sjá);sé nú við, beware!;sjá við um e-t, to guard oneself, be cautious as to (hafa þessir menn meirr sét við um kaupin en ek hugða);sjá yfir e-t, to look over, survey, look after (sjá yfir akra sína);to see a way to (hann sá eigi yfir, at þeir kœmist til bœja);eigi mátti yfir sjá, hvern veg hníga mundi orrostan, one could not see how the fight would end;7) refl., sjást.* * *the pronoun, see sá, sú. This word or form might have been put under a separate head, it is often used in a pointedly demonstr. sense, like þessi; see the references s. v. sá. -
6 EINN
* * *card. numb. and pron.1) one;einn skal við einn eiga, one shall fight against one;einn ok einn, one by one, one at a time, singly;2) as ord. numb. = inn fyrsti (Urð hétu eina, aðra Verðandi, Skuld ina þriðju);3) the same, one and the same (váru sveinarnir up fœddir báðir í einu þorpi);allt í eina leið, all in one way;einn … ok, the same as (í einu herbergi ok hinn);allr einn, the very same, quite the same (þat er allt eitt ok himinn);allt at einu, nevertheless, for all that (þó at þú þjónaðir illum, þó var hann allt at einu þinn herra);4) indef. one, a certain (einn vetr, einn dag, eitt kveld);einn vinr Þóris, a certain friend of Th.;before numbers, about, some;einar fimm þúsundir, some five thousand;einir … aðrir, some … others (einir tóku dúka ok aðrir rekkjublæjur);einn ok ýmiss, one and another (einar ok ýmissar þjóðir);5) after a negation, any;né eitt, not anything;6) gen. pl. ‘einna’ used in an intensive sense;einna manna bezt, best of all (single) men;einna verst, by far the worst;einna sízt, by far the least, least of all;engi er einna hvatastr, no man is superior to all others;7) alone (Guðrún skyldi ein ráða fyrir fé þeirra);láta konu eina, to desert or divorce one’s wife;with gen., hann varð einn sinna manna, he was separated from his men;if put after the noun ‘einn’ generally denotes only, but;segja þetta prett einn, to call this a mere trick;vín eitt, wine only;var þat (handklæði) raufar einar, all in holes, mere tatters;fáir einir, only a few;einn sér or sér einn, quite by oneself, alone (hann var einn sér);einn saman, einn samt, quite alone;kona eigi ein saman, not alone, with child;at eins, only, but;eigi at eins, not only;því at eins, only in that case;údauðr at eins, merely not dead, all but dead, barely alive;at einu = at eins.* * *adj., pl. einir, acc. sing. einn, but also einan, esp. in the sense al-einan etc.; [Gr. εἱς, εν; Lat. ūnus, and early Lat. oinos; Ulf. ains; A. S. ân; Engl. one, in E. Engl. proncd. like stone, bone; Scot. ane; Swed. en; Dan. een]:—one.A. Cardinal number, one; einn, tveir, þrír …, opp. to báðir, fleiri, etc.; einum eðr fleirum, Grág. i. 108; eina sök eðr fleiri, 78; unnu báðir eins verk, Fas. i. 515; einum ok einum, one by one, ii. 252; tveir menn veðmæltu um einn grip, Grág. i. 412.2. in old poems it is used as an ordinal number; Urð hétu eina, aðra Verðandi, Vsp. 20; segðu þat it eina …, opp. to þat it annat, Vþm. 20; hjálp heitir eitt, help ranks first, Hm. 147, Vkv. 2; but this use is quite obsolete.3. with the notion of sameness, one and the same (unus et idem;) í einu húsi, in the same house, Grág. ii. 42; ein ero lög um, hvárt sem ero naut eðr sauðir, i. 422; allt á eina leið, all one way, Fms. ii. 315; til einnar gistingar báðir, vii. 274; í einu brjósti, Alm. 36; allr einn, the very same, Nj. 213.II. indefinite, a, an, a certain one; einn vetr, a winter, Fms. i. 57; einn dag, x. 11, Fas. i. 514; eitt kveld, Ld. 38; einn hinn versti maðr, Fær. 91; Breiðlingr einn, a man from Broaddale, Sturl. ii. 249; einn vinr Þóris, a certain friend of Thorir, Fms. vi. 277: einn as the indefinite article is hardly found in old writers; and though it is freq. in the Bible, sermons, hymns, etc., since the Reformation, it was no doubt borrowed from the German, and has never been naturalised.β. about, before numbers; ein tvau hundruð vaðmála, about two hundred pieces, Sks. 30; einar fimm þúsudir, about three thousand, Al. 111,—obsolete, in mod. usage hérum-bil or the like.III. alone, Gr. μόνος, Lat. solus, used both in sing. and plur.; Guðrún skyldi ein ráða, Ld. 132; Hallr tók einn upp fang, 38; láta einan, to let alone; láttu mig Drottinn einan ekki, Pass. 34. 11; as a law term, to let one’s wife alone, þá lét hann eina Guðrúnu, Fms. x. 324 (cp. einlát); Gunnarr mundi vera einn heima, Nj. 113; sjá einn hlutr, that one thing only, 112; þau ein tíðendi (plur.), only such news, 242.β. if put after the noun, einn denotes, only, but, sheer, and is almost adverb.; segja þetta prett einn, a mere trick, Sturl. ii. 249; raufar einar, all in holes, Nj. 176; urðu borðin í blóði einu, the tables were bedabbled with blood all over, 270, Ó. H. 116; öll orðin at hvölum einum, all turned into whales, Fas. i. 372; gabb eitt ok háð, sheer mockery, Sks. 247; orð ein, mere words, Nj. 123; ígangs-klæði ein, Eg. 75; vin eitt, wine only, Gm. 19; heiptyrði ein, Fm. 9; hamingjur einar, Vþm. 49; ofsamenn einir, Ld. 158; þá nótt eina, for that one night, N. G. L. i. 240: also after an adj., lítið eina, only a little, Stj. 177; þat eina, er hann ætti sjálfr, Eg. 47, Fms. v. 303; nema góðs eina, naught but good, Eg. 63; fátt eitt, few only, but few; vilt eitt, but what is agreeable, Hm. 125; mikit eitt skala manni gefa, a proverb, ‘small gifts shew great love,’ 51; sá einn, er …, he only, who …, 17; satt eitt, sooth only, Fm. 9; the sense differs according as the adj. is placed before or after the noun, einn Guð, the one God; but, Guð einn, God only, none but God.IV. plur. in a distributive sense, single; ein gjöld, a single weregild, opp. to tvenn, þrenn, fern, double, triple, quadruple, Grág. ii. 232; thus Icel. say, einir sokkar, skór, vetlingar, a pair of socks, shoes, gloves; einar brækr, a pair of breeches; also with nouns which have only plur., e. g. ein, tvenn, þrenn Jól, one, two, three Christmasses ( Yules); einar (tvennar) dyrr, a single … door; eina Páska, one Easter.V. gen. pl. einna is used in an intensive sense; einna manna bezt, best of all single men, Fms. ix. 258; í mesta lagi einna manna, foremost of all single men, Bjarn. 65; fátt er svá einna hluta, at örvænt sé at hitti annat slíkt, Ó. H. 75.β. ellipt., manna, hluta, or the like being omitted, einna becomes almost an adverbial phrase, by far, exceedingly; at engi viti einna miklogi görr (= einna manna), that no one ( no single man) shall know it much better, Grág. i. 2; einna verst, by far the worst, Orkn. 162, Nj. 38; einna sizt, by far the least, least of all, Fms. i. 37; einna mest verðr, Ld. 8; er einna var ríkastr, who was the mightiest of all, Fms. i. 297; engan rétt einna meir kunnan at göra (= einna rétta meir), Sks. 22; engi er einna hvatastr (= e. manna), there is none so mighty but be may find his match, Hm. 63: in mod. usage einna, joined with a superlative, is used adverbially, e. beztr, e. fljótastr, the best, the fleetest, but in a somewhat depreciatory sense.VI. used adverb.:1. gen. sing. eins,α. eins ok, as, as if; eins ok væri hann með öllu óttalauss, Hkr. iii. 275; allt eins ok ( just as) rakkar metja með tungu, Stj. 392.β. likewise, in the same way; mikill þorri var þat er þær sögðu eins báðar, Landn. (Hb.) 320; this use of eins is very rare in old writers, but freq. in mod. use; in the spoken language at least ‘eins’ (= as) has almost replaced the old ‘sem.’γ. only; er ek hefi áðr spurn til eins, Fms. iv. 139 (rare).δ. at eins, only, but, Grág. i. 235; vel at eins, ironically, well enough, Ld. 248; eigi at eins, not only, Fms. i. 266; með sínum at eins kostnaði, vii. 184; því at eins, only in that case, Nj. 228; þar at eins, Ísl. ii. 400; allt eins, not the less for that, 216: in mod. use, just as (vide allr A. V. 5).2. dat. at einu = at eins; údauðr at einu, Ld. 242; því at einu = því at eins, Fms. iv. 195; því at einu er rétt …, Grág. i. 164; svá at einu, id., Nj. 103; sá evkr syndir sínar at einu, he but adds to his sins, Hom. 157; allt at einu, all the same, Ísl. ii. 216, v. l.: af því einu, only because, Mork. 140.B. Joined to another pronominal adj. or adv.:I. einn hverr, adj. pron., in old writers usually in two words and with a double declension (see below), but now and then (and in mod. usage always) in a single word, einn being indecl.; einhverja (acc. f.), Hbl. 30; einhverjum (dat. sing.), Hm. 122, Fms. x. 71; einhverjo héraði, Al. 98, Nj. 2; einhverra (gen.), Fms. iv. 75; einhverir (nom. pl.), viii. 202; einhver, einhverir, etc.: the form eins-hverr is peculiar, keeping the gen. indecl. through all the cases, nom. einshverr, N. G. L. i. 6; acc. einshverja, Stj. 156, 655 xxxii. 18, Gþl. 135; dat. einshverjum, Stj. 22, 442, 448; this form seems to be chiefly Norse, is very rare in old writers, and now quite obsolete; neut. sing. eitthvert, Vm. 73, or eitthvat, Stj. 442, the mod. usage makes a distinction, and uses eitthvert only as adj., eitthvað as subst.:1. each one, each single one; maðr er einn hverr, Edda 108; þær eru svá margar, at ein hver má vel endask, Eg. 414; ór þeirra fjórðungi sem ór einum hverjum öðrum, Íb. ch. 5; skal einn hverr ( each) þeirra nefna sér vátta, Grág. i. 74; jafnmikinn arf sem einn hverr ( each) sona hans, Sturl. ii. 77; fátt er svá herra einhverra hluta, of any single thing, Fms. iv. 175.β. joined to a superl. it strengthens the sense; ágætastr maðr einn hverr, one of the very first men, Nj. 282; vinsælastr höfðingi einhverr, highly popular, Fms. vii. 4; einhver drengilegust vörn, ix. 515.2. in an indefinite sense, some, somebody, a certain one; eitthvert ríki, Sks. 350; eina hverja nótt, some night, 686 B. 4; eitthvert sinn, once, sometime, Sturl. i. 77, Nj. 79; einhverju sinni, id., 2; einhvern dag, some day, Fms. v. 177, Ísl. ii. 212; eina hverja þessa tíð, about this time, N. G. L. i. 355; til einnar hverrar stefnu, to some meeting, Fb. i. 354; eins-hverja hluti, Stj. 156; með eins-hverjum sveini, 442; at ekki sé minna vert, at hlýða prests-messu nývígðs hinni fyrstu, heldr en biskups-messu einhverri, Bs. i. 131.β. used as subst.; einn hverr várr búandanna, Fms. i. 34; einn hvern manna hans, Eg. 258; einhverr í hverjum dal, Ld. 258, Nj. 192.γ. einhver-staðar (eins-hver-staðar, Fms. vii. 84), adv. somewhere, Grett. 130, Fms. iv. 57, Sd. 181.II. einn-saman, adj. ‘one together’ (vide einsamall), i. e. quite alone; maðrinn lifir ekki af einu-saman brauði, Matth. iv. 4; með einni-saman sinni sýn, með einni-saman sinni þefan, Stj. 93; ef útlegðir fara einar-saman, if it be solely a matter of outlay ( fine), Grág. i. 103; ef þat færi eitt-saman, ii. 10: of a woman, vera eigi ein-saman, to be not alone, to be with a child, Fms. iii. 109.III. with other words; einir … ýmissir, ‘one and sundry;’ various, mixed, Stj. 88, 204; eina hluti ok ýmissa, Fb. i. 191.β. hverr ok einn, ‘each and one,’ every one, 677. 1, H. E. i. 393, Rb. 492; fyrir hvern mun ok einn, Fas. i. 396.γ. einn ok sér-hverr, one and all.δ. einn sér, apart, for oneself, alone; Múspells-synir hafa einir sér fylking, Edda 41; einn sér, sole, Fms. ii. 308; sér einir, Sturl. ii. 53: metaph. singular, peculiar, ein var hón sér í lýðsku, Fs. 30.ε. sér-hverr, adj. every one, q. v.: eins-konar, adv. of one kind, Skálda 165; mod. indef. of a certain kind, a kind of: eins-kostar, adv. particularly, Ísl. ii. 322, Mork. 81.ζ. né einn, not one, none; in old writers usually so, but now and then contracted neinn (q. v.), and in mod. usage always so; né eina sekð, Grág. i. 136; né eitt úhreint, Stj. 409; né einu sinni, not once, Fms. xi. 13; né eins, not a single thing, 112; né eina herferð, vii. 28.η. fáir einir, only a few, in mod. usage in one word, nom. fáeinir, dat. fáeinum, gen. fáeinna: ein-stakr, single, q. v.: al-einn, alone, q. v.: ein-mana, q. v. (cp. Gr. μόνος): einum-megin, adv. on one side, Nj. 248 (vide vegr). -
7 FYLGJA
* * *I)(-ða, -t), v.1) to accompany, help, with dat.; f. e-m at, f. e-s málum, to side with one, take one’s part;2) to lead, guide one (yðr var fylgt í kornhlöðu eina);3) to pursue (f. fast flóttamönnum);4) to follow, be about one (konungr lét sveininn f. móður sinni);5) to follow, observe (f. e-s ráðom, f. hirðsiðum);6) to belong, or pertain to (segl ok reiði er fylgðu skipinu);7) láta f., to add; þat lét hann f., at, he added that;8) refl., fylgjast, to follow one another; fig. to hold together (hann bað sína menn f. vel, hold well together).f.1) guidance (beiða e-n fylgju);2) female guardian spirit; attendant spirit in animal form (þú munt vera feigr maðr ok muntu hafa sét fylgju þína).* * *ð or d, [A. S. folgjan; Engl. follow; Germ. folgen; Swed. följa; Dan. fölge]:—to follow, and metaph. to back, help, side with, with dat., Dropl. 26; landvættir allar fylgðu Hafr-Birni til þings, Landn. 271, Grág. i. 46; ek man fylgja Búa bróður mínum, Fms. xi. 111; ok er úfallit at f. Þjórólfi um þetta mál, Boll. 342; fylgja málum e-s, Fms. i. 86; fylgja e-m at, to side with, take one’s part. xi. 111; man Björn þeim at f., Bjarn. 7:—also of things, láta sverðit hendi f., let it follow the hand, remain in it, Eg. 505.2. to lead, guide one; yðr var fylgt í kornhlöðu eina, Eg. 49; fylgja e-m á brott, Ld. 44; vilda ek at þú fylgdir mér til frænda minna, Nj. 45.3. to pursue a flying host, Fms. i. 45, ix. 409.4. a law term, fylgja konu, to elope with a woman, Grág. i. 342, 343; an offence liable to the lesser outlawry, even in the case of accomplices.5. to be about one; konungr lét sveininn f. móður sinni, meðan hann var allungr, Fms. i. 14: tungl fylgir sólmerkjum, Rb. 108; meðan svörðr ok hold fylgði, Eg. 770:—to follow one as one’s mistress, Fms. xi. 160, Sturl. i. 97; cp. Fms. x. 322, Sturl. i. 94, Orkn.II. metaph. to follow, observe, Róm. 87; fylgja e-s ráðum, Bs. i. 720; fylgja hirðsiðum, Fms. vi. 240.2. to follow as an encumbrance; Margrét fylgi Loptstaða-eign, D. N. i. 82; so in the saying, vandi fylgir vegsemd hverri:— to follow as a quality or the like; þat segi þér at mér fylgi engi hugr, … you say that there is no courage in me, Fms. vii. 297; svá mikill kraptr fylgði þessum mönnum, Edda (pref.); þar fylgði sætr ilmr, Bs. i. 454; upphaf allra frásagna þeirra er (dat.) sannindi f., true records, Fms. xi. 412; hvat fylgir engli þeim, what is the quality of this angel? Nj. 157.3. to belong to; himin ok jörð ok alla hluti sem þeim f., Edda (pref.); nú fylgir skógr landi, a forest belongs to the land, Grág. i. 200; segl ok reiða er fylgðu skipinu, Hkr. i. 277; aðrar eignir þær er þar f., Ld. 96; sök þá er tylptar-kviðr á at fylgja, a case that falls under the verdict of twelve, Grág. i. 41.4. causal, to let a thing follow, to add; þat lét hann f., at …, he added, that …, Fms. vii. 227; þar lét hann ok f. grávöru mikla, Eg. 69; hann lét þat f. boði, Fb. ii. 187; þat fylgði ok þeirri sögn, 184.5. fylgja (sér) at e-u, to work hard, push on with one’s work (cp. fylgi, at-fylgi), Bs. i. 793; fylgja e-u at, to pursue, press on with a thing, Ó. H. 41.6. with acc., but only as a Latinism in translation, H. E. i. 514.III. reflex. to follow one another, metaph. to side with one another, hang together; hann bað sína menn fylgjask vel, he bade them hold well together, Eg. 288; þeir fylgðusk at hverju máli, Nj. 72: in a pass. sense rare and unclass., Sks. 347.IV. part. fylgendr, pl. followers, Bs. i. 705, Barl. 53. -
8 fylgja
* * *I)(-ða, -t), v.1) to accompany, help, with dat.; f. e-m at, f. e-s málum, to side with one, take one’s part;2) to lead, guide one (yðr var fylgt í kornhlöðu eina);3) to pursue (f. fast flóttamönnum);4) to follow, be about one (konungr lét sveininn f. móður sinni);5) to follow, observe (f. e-s ráðom, f. hirðsiðum);6) to belong, or pertain to (segl ok reiði er fylgðu skipinu);7) láta f., to add; þat lét hann f., at, he added that;8) refl., fylgjast, to follow one another; fig. to hold together (hann bað sína menn f. vel, hold well together).f.1) guidance (beiða e-n fylgju);2) female guardian spirit; attendant spirit in animal form (þú munt vera feigr maðr ok muntu hafa sét fylgju þína).* * *n, f. = fylgð, Grág. i. 343; bjóða e-m fylgju sína, ii. 56, v. l., Ísl. ii. 340; í förum ok fylgju með e-m, Stj. 135, 222; koma í fylgju með e-m, Rb. 356.II. metaph. a fetch, a female guardian spirit of the heathen age, whose appearance foreboded one’s death, cp. Hkv. Hjörv. (the prose); þú munt vera feigr maðr ok muntú séð hafa fylgju þína, Nj. 62, Hallfr. S. ch. 11: also whole families had a fylgja (kyn-f., ættar-f.), get ek at þetta hafi engar konur verit aðrar en fylgjur yðrar frænda, Fms. ii. 195; eigi fara litlar fylgjur fyrir þér, x. 262, Vd. ch. 36; nú sækja at fylgjur Úsvífs, Nj. 20; manna-fylgjur, Bjarn. 48, Lv. 69; fuglar þeir munu vera manna-fylgjur, Ísl. ii. 196; marr ( a horse) er manns fylgja, Fs. 68; liggja fylgjur þínar til Íslands, thy guardian angels, good angels, point to Iceland, i. e. thou wilt go thither, Orkn. 14; þínar fylgjur mega eigi standask hans fylgjur, Gullþ. 11, Lv. 104; hafa þeir bræðr rammar fylgjur, Fs. 50:—in mod. lore (as also sometimes in the Sagas, e. g. Nj. l. c.) fylgja means a ‘fetch,’ an appearance in the shape of an animal, a crescent, or the like going before a person, only a ‘fey’ man’s fylgja follows after him.2. = Lat. secundinae, a baby’s caul, cp. Germ. glückshaube; barns-f., Bs. ii. 168, freq. in mod. usage, cp. Ísl. Þjóðs. i. 354.III. in pl. a law phrase, kvenna-fylgjur, abduction or elopement, Grág. i. 342 (cp. fylgja l. 4. below).COMPDS: fylgjuengill, fylgjukona. -
9 fyrirnema
1) fyrirnema e-m mál, to deprive one of speech, make one silent;2) refl., fyrirnemast e-t, to forbear. -
10 misleggja
( see leggja), v. to lay amiss; fig., e-m eru mislagðar hendr, one does the contrary of what one ought to do. -
11 randar-
see rönd; from rönd, a shield, whence also are formed the poët. compds, rand-álfr, -berendr, -ullr, -viðr, = a warrior; rand-él, -fár, -óp, = battle; rand-áll, -gálkn, -hængr, -laukr, -linnr, -ormr, = a sword; rand-garðr, -hvel, -láð, -völlr, = a shield.2. pr. names of men, Rand-verr; of women, Rand-eiðr, Fms.; Rand-gríð, one of the Valkyriur, Gm. -
12 beinbrjóta
-
13 fóthöggva
-
14 fótrtroða
-
15 fyrirkunna
-
16 fyrirmuna
-
17 handhöggva
-
18 hálsljósta
-
19 jafnbjóða
-
20 knésetja
См. также в других словарях:
see one's way clear to — (informal) To feel that one will be able to • • • Main Entry: ↑see … Useful english dictionary
see one's way clear to do (or doing) something — find that it is possible or convenient to do something. → see … English new terms dictionary
see one's way clear to do something — see one s way clear to do (or doing) something find that it is possible or convenient to do something (often used in polite requests) … Useful english dictionary
see one's way (clear) — idi see one s way (clear), to discern no impediment to doing something: Can you see your way clear to giving me $100? … From formal English to slang
To see one through — See See (s[=e]), v. t. [imp. {Saw} (s[add]); p. p. {Seen} (s[=e]n); p. pr. & vb. n. {Seeing}.] [OE. seen, sen, seon, AS. se[ o]n; akin to OFries. s[=i]a, D. zien, OS. & OHG. sehan, G. sehen, Icel. sj[=a], Sw. se, Dan. see, Goth. sa[ i]hwan, and… … The Collaborative International Dictionary of English
see one home — {v. phr.} To walk a person home. * / Let me see you home, dear, Nick said to Jenny at the end of the party./ … Dictionary of American idioms
see one's way clear — {v. phr.} To know no reason for not doing something; feel that you are free. * /John finally saw his way clear to help his friends./ * /Mary had to do her homework and help her mother before she could see her way clear to go to the movies with… … Dictionary of American idioms
see one home — {v. phr.} To walk a person home. * / Let me see you home, dear, Nick said to Jenny at the end of the party./ … Dictionary of American idioms
see one's way clear — {v. phr.} To know no reason for not doing something; feel that you are free. * /John finally saw his way clear to help his friends./ * /Mary had to do her homework and help her mother before she could see her way clear to go to the movies with… … Dictionary of American idioms
see\ one\ home — v. phr. To walk a person home. Let me see you home, dear, Nick said to Jenny at the end of the party … Словарь американских идиом
see\ one's\ way\ clear — v. phr. To know no reason for not doing something; feel that you are free. John finally saw his way clear to help his friends. Mary had to do her homework and help her mother before she could see her way clear to go to the movies with Jane … Словарь американских идиом
